Wat te doen met de problemen die we hebben met talen en tolken?
(What to do with the difficulties we have with languages and interpreting?)
E-mail aan de Language liberation list 06-02-23
SAMENVATTING
We genieten allemaal van nature van bevrijdingsbewegingen, bevrijdingsbeleid en -praktijk. Een van de menselijke activiteiten die we het liefst willen en die ons het meest motiveren is deelnemen aan deze initiatieven en er direct bij betrokken zijn. We zouden er graag voortdurend in opgaan en dat zou heel zinvol, aantrekkelijk en veelbetekenend zijn als we geen pijnpatronen hadden. Logisch ontworpen theoretisch en praktisch bevrijdingsbeleid is heel relevant en noodzakelijk voor de wereld. Dat is ook het tolksysteem in het kader van taalbevrijding dat wij in HC hebben ontworpen op internationaal en lokaal niveau. Daar mogen we best trots op zijn.
Ik ben midden jaren 80 met HC begonnen en sindsdien heb ik altijd moeten spelen met meerdere talen, en dat doe ik nog steeds in HC. Dit heeft me gedwongen om voortdurend na te denken over vertalen, tolken, taalonevenwichtigheid[1], gebrek aan rechten maar ook gelijkheid, taalonderdrukking en taalbevrijding. Dus heb ik een paar jaar geleden jullie een aantal van de onderstaande punten geschreven.
Deze keer kom ik deze lijst aanvullen en jullie meer ideeën aanbieden: hoe kunnen we verder werken en de meest voorkomende moeilijkheden die we tegenkomen met talen en tolken overwinnen. Enerzijds zal je lezen over enkele dingen die wij als tolken kunnen doen, en aan de andere kant andere dingen die we als leider kunnen doen.
Ik zal ze hier niet allemaal herhalen, want je kunt alle andere strategieën, tips en dynamiek die ik in de loop der jaren heb aangeboden in artikelen op de website vinden.
Maar goed, ik wil ons eraan herinneren dat het bevrijdende tolksysteem dat we in HC ontwikkeld hebben, werkt als een relatie tussen twee mensen: de leider en de tolk. Zij hebben samen een menselijke relatie buiten het tolken zelf. Hoe zij deze relatie ontwikkelen zal de weerspiegeling zijn van het wederzijdse werk met betrekking tot het tolken, dat van twee intelligente breinen die samenwerken aan hetzelfde doel. Het kan als een elegant gesprek zijn, een dans tussen twee intelligenties die tot één verbonden zijn. Wij mensen zijn zo briljant.
TEKST
AANDACHTSPUNTEN VOOR DE TOLKEN
- Het is goed om veel en lange tijd te ontladen over de culturele en linguïstische situatie van je land, vooral als jouw land door imperialisme of kapitalisme getroffen is. Voordat je een tolk wordt kun je veel leren over de culturele schade die het imperialisme heeft veroorzaakt en het wrede effect ervan op jouw land en taal. Dit zowel in de situatie dat het imperialisme jouw land heeft opgezadeld met een dominante meerderheidstaal, als ook de situatie dat het de gedomineerde taal in een minderheidspositie gedrukt heeft. Dit helpt je om beter te kunnen nadenken over de leider en de talen. Dit is van essentieel belang voor het tolksysteem en om goed te kunnen tolken.
- Ontlaad lang over het onderwijssysteem waar je in zat, over school, leraren en adultisme. En ontlaad over de taalbewegingen en -relaties[2], de herinneringen en gevoelens die in die situaties voorkwamen of gebruikt werden. Op die manier heb je meer vrije aandacht in je hoofd bij het tolken en een verfijnder gevoel om taalbevrijding te begrijpen en te bevorderen.
- Je moet beide talen goed kennen: die van de leider en die waarnaar je gaat tolken. Wees hier eerlijk over, en word geen tolk als dat de leider en de groep niet ten goede komt. In plaats van alle verwarring die een povere en verwarrende vertolking kan veroorzaken voor de hele groep, is het vaak beter om op dat moment niet te tolken en een ander moment te vinden om de informatie te begrijpen en te delen. Het kennen van de geschiedenis van de taal die je moet vertalen, brengt je ook dichter bij het goed nadenken over de leider.
- Het moment van tolken is niet de tijd of plaats om te oefenen in het claimen van een taal of cultuur. Het moet een echo zijn, een getrouwe weergave van wat de leider wil communiceren, een versie die zoveel mogelijk lijkt op wat de leider aan de workshop wil aanbieden.
- De tijd om te tolken is niet de tijd, noch de plaats, om je gevoelens over talen te delen (daar heb je je minuut voor -wanneer iedereen heeft geaccepteerd dat je een deelnemer bent- en ook je sessies en steungroepen)
- Begin zo mogelijk vóór de tolkbeurt te werken aan je relatie met de leider. In de workshops waaraan ik deelnam, vond ik wel een voorwendsel om een paar minuten met de leider door te brengen, tijdens een pauze, of tijdens een maaltijd of op weg naar het toilet, of door haar te halen van het vliegveld of van mijn huis naar de workshop te brengen, of om samen sessies te doen. Ik kon dan haar taalprofiel, spraak, geluid, stijl, woordenschat, accent, gewoontes, tekortkomingen en sterke punten leren kennen. Dit bereidde me voor om de leider te ondersteunen en haar de best passende en minst restimulerende vertaling aan te bieden. Hoe meer je de leider leert kennen, hoe meer je haar zult kennen en begrijpen en hoe beter je in staat zult zijn voor haar te tolken, en haar te helpen bij haar taalproblemen terwijl jullie samenwerken.
AANDACHTSPUNTEN VOOR LEIDERS
Tijdens de decennia die ik als tolk in HC heb doorgebracht ben ik ook leider geweest. Door de situatie van mijn land (twee dominante talen zijn met geweld opgelegd aan onze inheemse taal, en de laatste jaren is het Engels ook bij ons geïntroduceerd) moeten we voortdurend tolken en vertalen bij alle openbare initiatieven. Wanneer ik in een menigte ben, zijn mijn hersenen meer gewend om in meerdere talen te denken dan in één taal.
Als leiders kunnen de moeilijkheden die we tegenkomen met vertalen en tolken ons verwarren en ons doen denken dat deze moeilijkheden niet de onze zijn, maar die van mensen die onze taal niet spreken, of die van de tolken. Zo is het niet: tolken hebben andere moeilijkheden dan wij en we moeten allemaal de verantwoordelijkheid nemen om die van onszelf op te lossen, omdat ze van ons zijn. Er is geen andere manier mogelijk. Tolken herinneren ons aan onze problemen en zijn voor ons een goede gelegenheid om ze te registreren en ze op onze ontlaadlijst te zetten.
Hier zijn enkele strategieën die voor ons leiders nuttig kunnen zijn:
1) Ontlaad over deze punten:
- Welke vooroordelen heb je misschien over de taal waarin voor je getolkt zal worden - en die niet de jouwe is - en over het land en de mensen waartoe die taal behoort: gevoelens, verkeerde beelden, onware informatie, oude gezegden over land en taal.
- Hoe sprak je thuis en hoe werd je begrepen, zelfs als je geen volledige zinnen of volledige woorden produceerde of als de mensen om je heen dat deden. Welke uitdrukkingen, taalgewoontes, bijzondere manieren van zeggen of jargon gebruikte je thuis, met vrienden, met familie, op straat. Hoe gebruikte je misschien wel taal op een speciale manier om je te onderscheiden van anderen, om afstand te nemen, om verschillen op te bouwen: "Wij zijn niet zoals zij, wij hebben niet hun accent, wij hebben andere woorden". Dit is het ‘wij tegen zij’.
- Als je op school, op straat of thuis niet begrepen werd, wat voelde en dacht je over jezelf, of over anderen omdat je niet begrepen werd. Hoe gedroeg je je, welke beslissingen nam je met betrekking tot de communicatie. Enkele die ik vond: "Nu zeg ik niks meer ", "Vanaf nu zal ik niet meer proberen iemand te begrijpen, of er naar streven dat zij mij begrijpen", “Van nu af aan zal ik op een andere manier praten en zal ik zulke mensen niet meer aanspreken..."
- Als we naar instellingen of maatschappelijke diensten gingen (dokter, winkelgebieden, professionele diensten), wat gebeurde er dan met ons, met de taal die daar gebezigd werd en met onze communicatie in die relaties. In wat voor taal spraken ze ons aan, wat lieten ze ons voelen en denken over onszelf, over onze taal, over onze mensen. En wat over anderen en hun talen, over hun sociaal niveau.
- Welke beloningen en straffen kregen we voor hoe we spraken, omdat we tot onze sociale klasse behoorden en omdat we ónze taal en cultuur hadden, niet een andere.
2) Informatie vergaren:
- Probeer correcte informatie te krijgen over de cultuur, geschiedenis en taal van de mensen die als tolk zullen werken in je workshop. Betrouwbare bronnen hiervoor zijn vaak de tolken zelf. Hoe meer je weet, hoe dichterbij deze mensen zullen komen en hoe beter je hun moeilijkheden, hun onderdrukkende situatie, hun onevenwichtigheid en beperkingen zult begrijpen. Je zult in staat zijn om je zuiverder, directer mondeling uit te drukken en zij zullen in staat zijn je beter te helpen om begrepen te worden door mensen van wie je de taal niet spreekt.
3) Informatie uitwisselen:
- Het helpt goed om een of twee sessies vooraf met de tolk te doen. In die relatie kan de tolk zich vertrouwd maken met onze spraak, ons ritme en onze woordenschat en leren wat voor soort woorden en gezegden of taalgedrag en-neigingen we hebben.
- Wij kunnen de tolk vertellen wat voor soort termen en woordspelingen wij zullen gebruiken bij het onderwerp dat we gaan behandelen. Als het taalgebruik over een bepaald onderwerp een beetje technisch is (ik denk bijvoorbeeld aan de studieprocedure die sommigen van ons, als tolken, hebben moeten doen, met betrekking tot de M5 richtlijn) of niet erg gebruikelijk of, een beetje minder bekend, dan kunnen we dit onderwerp een paar dagen van tevoren naar de tolk sturen. De tolk zal blij zijn om deze tips te ontvangen om deze belangrijke missie te verbeteren. Immers, de tolken houden van jou en je theorie en willen beide, jou en jouw theorie, naar al hun eigen mensen brengen, maar vooral die mooie menselijke en logische essentie van jou.
Hoe eerder we begrijpen dat dit alles draait om het creëren van relaties (het kernpunt voor onze wederopbloei), hoe gemakkelijker alles zal gaan. Wij, de leiders die het tolken ontvangen, en ook, aan de andere kant, de tolken, kunnen steungroepen vormen en onderling sessies doen over deze kwesties. De moeilijkheden die we hebben met talen en tolken zijn van ons, niet van anderen, en het eerste wat we moeten doen is ze kwijt raken en ze overwinnen, in ons eigen belang, voor onze eigen bloei.
Ik hoop dat dit artikel helpt om deze zaak in een breder perspectief te plaatsen en zal helpen om te begrijpen dat de wederopbloei van iedereen (dat wat we voor iedereen willen) alleen bereikt kan worden door het samen te doen. We hebben elkaar allemaal nodig, zoals we zijn, en wetend wat we weten. We hoeven niet anders te zijn, we zijn goed zoals we zijn.
Dank voor je tijd.
*Begirunez*
XABI
*Con respeto*
*Met respect*
Maart 2023
- - - -