Gure estutasun goiztiarrenetan lan egitea
Tim Jackins, “Asteburua estutasun goiztiarretan lanean”
2024ko maiatzaren 3tik 5era, Warwick, New York, AEB
EBn beti egon da estutasunen gertaera goiztiarrak aztertzeko ideia, EBren hasieratik. EBn ez dagoen jendeak azken arazoaren ondorioa sentitzen du ia beti. Baina konturatu ginen gertakari goiztiarrek, eta behin eta berriz errepikatzen diren birsubermadurek, handitzen dutela orainaldian gertatzen dena.
Antzeko gertakari batzuetan atzera begiratzeko ideia aurkeztu behar zitzaizun EB ikastaroaren hasieran. Ideia hori eduki ezean, beste ideia guztiak ez datoz bat. Eta konturatu gara, batez ere azken hamarkadan, gure zauri goiztiarrek eragin digutela gehien.
EZIN IZAN GENUEN ASASKATU
Txikiak eta babesgabeak ginenean gertatu zitzaizkigun gauzak erabakigarriak izan ziren. Orduan ezin izan genuen hitz egin argi eta garbi gure ingurukoekin, eta gutako inork ez zuen izan arreta osoa eskainiko zigun inor. Beraz, ezin izan genituen asaskatu estutasunak, eta amore eman behar izan genuen, eta pairatu behar izan genituen hain kaltegarriak ziren baldintzak. Ez zegoen aukerarik.
Zauri haiek asaskatzeko behar beste aukera eman ez zigutenez, ez ziren inoiz asaskatu. Molde izoztuak bihurtu ziren, eta oztopoak izan ziren ordutik aurrera. Une hartan egiazkoak ziren gauzak izoztu egin zitzaizkigun gure gogamenean, betiko izango balira bezala. Gure gizatasunaren murrizketa handi bat onartu behar izan genuen eta horrela jokatzen ikasi genuen. Ezin izan genuen behar bezain ongi pentsatu eta, beraz, ezin izan genuen ulertu ez zuela beti horrela izan behar. Denok saiatu ginen bizitzak aurrera egin zezan nolanahi ere, eta horregatik gaude hemen. Nahiko ondo funtzionatuko zuen bizitza bat eraikitzeko adina ulertu ahal izan genuen.
Hamarkada askotan ez genuen oso ondo ulertu hori guztia. Ohituta geunden atzean utzi genuen gizatasunaren irudi oso hori gabe bizitzen, eta ezin izan genuen baldintzarik sortu gure irudi mugatuari aurre egiteko.
ALDATU EZ DENA
Gauza batzuk oraindik ez dira aldatu guretzat. Gauza batzuk ezin izan ditugu aldatu. Zuk badakizu. Agian ez duzu horretan pentsatuko, baina badakizu gauza batzuk aldatu nahi zenituela eta ez direla aldatu. Eta horiexek dira estutasun goiztiar horietan errotuta dauden lekuak, non behar besteko arreta jartzeko ulermenik edo aukerarik izan ez dugun.
Hau ez da kritika bat. Aurrera egitea ahalbidetu zuen lana egin genuen. Azken urteotan, gure zauri goiztiarretara itzuli gara zuzenago, eta uste dut gero eta hobeto ulertzen ditugula. Hala ere, gutako gutxik begiratu nahi dugu erabateko etsipena sentitzen genuen lekura. Gutako gehienok erabaki genuen hori ez sentitzea berriro; «amildegitik hurbilegi» baitzegoen. Eta grabaketan porrota eta ondorengo ideia hau izoztuta daude: ez garela inoiz izango nahiko indartsuak edo adimentsuak, edo ez dugula inoiz izango hori aldatzeko baliabide nahikorik.
Horrek erakusten du zein jarrera gatazkatsuan gauden. Zure bizitza EBn oinarritzen duzu. EB erabiltzen duzu zure bizitza modu askotara gidatzeko. Ez zenuke inoiz utziko. Ez zenioke inoiz utziko asaskatzeari. Badakizu zer den gizatasun pixka bat berreskuratzea. Badakizu zer den zure gogamena gehiago ikustea. Ez diozu uko egingo. Eta hala ere sentitzen duzu ez duzula lanaren zati hau egin nahi. Hori da erronka. Hori da asteburu honetako erronka. Erabat gizaki izateko borrokaren zati bat da.
TALDE-AHALEGINA
Lantegi honetako jendeak itzul zaitezela nahi du, beraiek itzuli nahi duten bezain beste. EB, neurri handi batean, talde-ahalegina da, eta horren zati bat gure isolamenduaren zauri goiztiarrek ezkutatu dute. Lan hau elkarrekin egin behar dugu. Zuretzat nahi dut. Niretzat nahi dut. Gure espeziearentzat nahi dut. Zer izan gintezke estutasunezko material hori gabe? Zer izan gintezke elkarrentzat hori gabe? Dakidanez, gu gara honetan aukera bat izateko lana egin duen lehen talde garrantzitsua. Ausartzen al gara iraganari aurre egiten behar den beste? Eta ez utzi, besterik gabe, iraganako emaitzei gogoetarik gabeko bidetik jarraitzen?
Bada horretaz pentsatzeko beste modu bat. Amore ematera behartu gintuzten moduaren aurka egin behar dugu. Gure interesen aurkako kontzesioak egin behar izan genituen, aukerarik ez baitzegoen, eta hori ere izoztu egin zen, betiko jarraitu beharko balu bezala. Ez dago arrazoirik horrek horrela jarrai dezan. Gaur egun ez dago inongo beharrik horrek aurrera jarrai dezan. Aldatu beharreko gauza nagusia, jakina, gure gogamena da, gure erabakiak eta gure asaskaldia. Beraz, lantegi honetan nahigabera itzultzera behartu nahi zaitut, ez zaituela hilko jakin dezazun, asaskatuz eta erabakiak hartuta gutxitzen dela, eta desagertu egingo dela. Baina ez lan hau egin gabe.
Merezi du zure alde borrokatzea, nahiz eta ezer ez egin inoiz inoren alde. Merezi du zure gogamenaren alde borrokatzea. Gogamen guztiek merezi dute.
HORI EGITEA
Orduan, nola egingo dugu hainbeste denboran gure irismenetik kanpo egon den lan hau? Lehenik eta behin, egitea erabaki behar dugu. Gainera, ez da bakarrik egiteko prozesu bat. Ziurrenik, dena bakarrik egiteari uztea izango da lehen erronka. Egitea erabaki behar dugu, baina ez dugu bakarrik egin behar. Bi gauza horiek elkarrekin joan ohi dira gure gogamenean: «Nik egin behar badut, bakarrik egin beharko nuke». Bakarrik egin dezakezula uste dut. Ez dut esan nahi zure gogamena gai ez denik hori egiteko. Uste dut giza gogamena ia edozertarako gai dela. Baina gure gogamenak mugatu ditugu dena bakarrik egiten saiatzean. Egin dezakegun arren, seguruenik ez da modurik onena izango. Kontrakoa erabaki behar dugu, ozen eta besteekiko komunikazioan. Horrela ez da hain nahasia izango.
Gure gogamenen kontrola hartu behar dugu, gure estutasunen eta haiei jarraitzeko ohituraren aurkako borroka honetan. Estutasunei aurre egiten diegunean, deserosotasun handia sentitzen dugu, neurri batean aurka egoteak ez zuelako funtzionatu gure bizitzaren hasieran. Txikitan mugak onartu genituen, beste erremediorik gabe. Kontua ez da orduan oker geundela, baizik eta haiek orain onartzea da gaizki dagoena. Haiek orain onartzea unibertsoaz, munduaz eta bizitzaz oker egotea da.
Gure gogamenek aurrera jarraitzen dute, baina molde bat iraganean trabatuta geratzen da. Orduan izoztea erabaki genuen guztia oker dago orain. Dena berriro pentsatu behar da. Adibidez, zeure buruarekin gaizki sentitzen zaren era guztiak errealitatearen irudi okerrak eta desegokiak dira. Seguruenik beste pertsona baten estututasunezko jokabidetik datoz.
Lan hau hasteko modu bat da guregana itzultzea. Gizaki oso gazteen gogamenetan izozten den akats arrunt bat da «beste inor ez da ni bezalakoa». Beste inork ez du ulertzen. Beste inori ez zaizkio gauzak axola niri adina.
Gatazka bat dago gizaki bat hasieran zer den eta gure inguruko baldintzek izatera behartu gaituztenaren artean. Arazorik handiena da haurrak ez duela asaskatzen mina, eta, beraz, inoiz ez diola zentzurik aurkitzen min horri. Izoztutako «gertaera» bat baino ez da. Horren ondoren hori ez da zalantzan jartzen.
Lan honetan ahalegindu beharko duzu. Egin dezakezu. Azkenean gustatuko zaizu. Baina ez da erraza, eta ez da gomendagarria gure gizarteetan. Gizarte zapaltzaile batek eskatzen du ez saiatzea alderdi garrantzitsu askotan, baizik eta gauzak dauden bezala onartu eta bizirautea. Beraz, norabide garrantzitsu batean ahalegintzen ikasten dugu. EBn egiten ikasten dugun guztia beharko dugu munduan onak izateko. Gure gogamenak erabil ditzakegu onargarritzat jotzen denaren mugei aurre egiteko. Dibertigarria da benetan.
Hau egin nahi izan dut denbora batez, eta batzuetan ikus nazakezu nire gogamenaren mugetarantz joaten korrika. Hor ezin dut jarraitu, pixka bat asaskatu ezean. Eta nire erabakia da "Ados, hori da behar dena". Baina horrek esan nahi du, zuk egin beharko duzun bezala, besteengandik ezkutatzera bultzatu nauten gauzen bilduma bati aurre egin behar diodala, hau da, mugak ezkutatzeari, borrokak ezkutatzeari, maitasuna ezkutatzeari. Beraz, puntu horietako batekin topo egiten badut, aurrera egingo dut. Aurrera jarraitzen dut zer ukitzen dudan axola gabe, uste baitut ahal dudala eta zuk ere ahal duzula. Funtzionatuko duela uste dut. Ezin naiz distraitu hor geratzen diren sentimendu izoztuekin. Orain arteko emaitzak onak dira. Zuk zure bertsioa izango duzu hau bezalako zerbait konpontzeko. Erronka ona da, eta espero dut egingo duzula. Uste dut aukera asko daudela mundu guztiak hori egiteko. Ondo dago oraindik zalantzak izatea, oraindik borroka bat izatea. Ezerk ez du perfektua edo finkoa izan behar; gizakiak garela erabaki behar dugu, salbuespenik gabe, mugarik gabe.
Denbora asko daramagu estutasun goiztiarrak pairatzen, baliabide nahikorik gabe. Borroka geuretzat gordetzen ikasi genuen. Zaurien aurrean sorgortzen saiatzen gara, kontrolpean edukitzeko, ez diezaguten arreta kendu eta ez diezaguten etengabe elkar-entzule bat bilarazi. Eta horrek sorgortu egiten gaitu. Nolabaiteko sentikortasunik eza onartzen dugu. Beraz, azkenean, horretan lan egiten saiatzeko baliabidea lortzen dugunean, arraroa egiten zaigu. Hartu behar genuen norabidetik hain ezberdina da, non ez baitakigu zer egin sentimendu horiei begiratzen diegunean. Badirudi haiei begiratzean galdu egingo garela berriro, ez galtzeko modu bakarra ez begiratzea zelako.
EZ SORGORTU
Sentimenduez jabetzen saiatzen naiz. Lurperatu beharrean, hamar gradu nire ezkerretara mantentzen saiatzen naiz, begiratzen diedanean beti hor egon daitezen. Nahikoa baliabide dudan egoera batean nagoenean, begiratu eta nahiko azkar lan egin dezaket haien gainean.
Erronka da sentimendu zaharrak maneiatzea, haien aurrean sorgortu beharrik izan gabe denbora gehienean. Haiek asaskatzen hasten garenean, sentimenduak ez dira azkar aldatzen, baina haietaz dugun ulermena aldatzen da. Ulertzen dugu gauza hori zergatik etortzen zaigun gainera, eta dagoeneko ez dela guretzat arriskutsua orainaldian. Iraganeko tramankulu bat da. Horretan pentsa dezakegu, eta maneiatzeko moduak hauta ditzakegu. Orain ez daukagu lurperatu beharrik, aurrera egiteko beste modurik ez zegoenean egin behar izan genuen bezala.
Denok utzi behar izan dugu zerbait atzean orain arte egin duguna lortzeko. Uste dut ez dugula hori gehiago egin beharrik izango. Beraz, ausartu egin behar dugu. Nire bizitza zure eskuetan jartzen ausartu nahi dut. Zera esatera ausartu nahi dut: "Orain zure esku utzi behar dut neure burua. Egizu nigatik ahal duzun onena, mesedez». Zutaz fidatu nahi dut hori egiteko. Prest nago hori egiteko pertsona batzuekin. Ez naiz haietaz erabat fidatzen, baina badakit haientzat garrantzitsua dela ez itxarotea, ezin dudala itxaron geldiarazten nauten gauza guztiak desagertu arte. Aurre egin behar diet.
AKATSAK
Estutasun goiztiarrak sortu zirenean, bazirudien akatsak larriak izango zirela. Hara berriro ez itzultzea erabaki genuen. Hala ere, orain akats bat egiten badut, akats bat besterik ez dut egingo. Horietako oso gutxi dira arriskutsuak. Denak arriskutsuak dirudite, baina ez dira arriskutsuak. Eta aldea nabari dezakegu. Baina lan egin behar dugu horretan.
Banantzen gaituzten gauza gehienak ez dira arriskutsuak. Zauri zaharren grabazioak besterik ez dira. Eta aurre egin diezaiekegu arriskurik gabe, baina ez sentimendu indartsuak izan gabe. Badago zerbait inspiratzailea honelako sentimendu hauekin: sentitu ditzakegun gauzarik txarrenak sentitu eta, ondoren, hurrengo egunean, bizirik egotea, eta baita baldintza fisiko hobeagoan egotea ere. Trebetasun horiek praktikan ikas ditzakegu.
Trebetasun horiek sendotzen dira, neurri batean, borroka hauek etengabe eginda, eta ez behin bakarrik. Badago joera bat estutasunei gogor jotzeko, eta gero atzera egin eta “puf” esateko. Arrakastatsu sentitzen gara eta, hala ere, erabakitzen dugu ez dugula gehiago egin behar. Hala ere, posible da hara iristea eta han jarraitzea, eta lorpen esanguratsuak lortzea. Baina zaila dirudi berriro egiten saiatzeko erabakia hartzea.
Oso gazteak garenean, nik ez dut uste jakiten dugunik garaituak izan gaitezkeela, eta ez dugu espero hori gertatzerik. Baina porrota jasan genuen, eta ondo dago garaituak izatea, eta izan ginen. Guztiok garaitu gintuzten haurtzaroan izan genituen baldintzek, eta ez dago arrazoirik errua guri leporatzeko.
Ez da hainbeste garaituak izatea, izan ere asakatu gabe amore ematen dugu. Uko egiten diogu nahi duguna lortzen saiatzeko eskubideari. Badirudi gutako inor ez dela gai izan eskubide hori erabat aldarrikatzeko. Beraz, gure borrokak mugatuak eta nahasiak dira. Orain ari gara ulertzen borroka hau.
SAIATZEKO ERABAKIA HARTU
Egin dezakegu. Ziur nago egin dezakegula. Baina hori lortzen saiatzeko erabakia hartu behar dugu, nahiz eta ia eskarmenturik izan ez.