Batasunaren alde lan egin:
Asaskatu Kolonialismoa, Esklabotza eta Genozidioa
Ondorengo hauek Gehiengo Taldeko Erreferentzia Pertsonentzako eta Gehiengo Taldeko beste erakusle batzuentzako hiru web mintegietako lehenengoaren ohar konbinatuak dira. Mintegiak Teresa Enricok (Ozeano Bareko Uharteetako eta Filipinetako eta Koreako Jaraunspena duten Pertsonen Askapenerako Nazioarteko Erreferentzia Pertsona) eta Azi Khalilik (Asia Hegoaldeko, Erdialdeko eta Mendebaldeko Jaraunspena duten pertsonen Askapenerako Nazioarteko Erreferentzia Pertsona) zuzendu zituzten. Kolonizazioak, esklabotzak eta genozidioak nola kaltetu zituzten gure gogamenak aztertzen ardaztu ginen, palestinarren eta semiten aurkako zapalkuntzak asaskatzen genituen aldi berean.
GIZA IZAERA ETA ZAURITUA IZATEA
Gutako bakoitza ona, bikaina, garrantzitsua, atsegina eta ahaltsua da, funtsean. Eta mendeetako zapalkuntza, indarkeria eta zauri emozionalen ondorioak ere jasaten ditugu, nor garen nahasten saiatzen direnak. Gezurrak esan digute: adimentsuak ez garela, ez garela garrantzitsuak esanez.
Denok ditugu kolonizazioarekin eta haren historiarekin loturak, arrazakeriaren, genozidioaren, esklabotzaren, inperialismoaren eta neokolonialismoaren bidez betikotuta. Gure komunitateek kolonizatuak izan dira eta estutasun istorio luzeak dituzte pilatuta. Gazaren okupazioari eta erasoari buruz arrazionalki hausnartu ahal izango dugu, kolektiboki kolonizazioak, esklabotzak eta genozidioak gure gogamenetan dituzten ondorio historikoak eta egungoak sendatzeko moduak aurkitzen ditugun heinean.
Historiaren une honetan, gure giza espeziea sakon zaurituta dago, estutasun geruzak eta geruzak arrastaka eramanez. Milaka urtetako kalteen ondorioz iritsi gara puntu honetara, estutasun metatu eta asaskatu gabeko belaunaldien ondorioz. Eta elkarri erasotzen diogu zauri horiekin, batzuetan modu basati eta bortitzean.
Berri ona da gutako bakoitzak, gizaki bakoitzak, zapalkuntza baldintza ikaragarrietan bere onena ematen duela, eta zauri horiek ez dutela zertan iraunkorrak izan. EB tresnak erabil ditzakegu gizakien aldeko eta moldeen aurkako ikuspegiak garatzeko eta horiei eusteko. Edozein egoeratan eutsi diezaiokegu ahalik eta ikuspegi handienari.
KOLONIZAZIOA
Historikoki, berdintasunean oinarritutako gizarteak klase-gizarte bihurtu ahala, gure estutasun-moldeek talde batek beste bat esplotatzea onarrarazi ziguten. Esplotazioa funtsezkoa da gure gizarte zapaltzaileetan, eta zapalkuntza mota guztietan txertatuta dago. Arazo zahar honek kolonizazioan ditu sustraiak, mendeetan zehar, milurtekoak ez esatearren, esplotaziorako funtsezko bitartekoa izan den kolonizazioan. Kolonizazioa datza talde batzuek beste talde batzuen, tribuen eta nazioen erabateko jabetzea hartzean –lurra, ingurunea, kulturak eta hizkuntzak barne–, erabat esplotatzeko helburuarekin.
Gure giza historiaren azken aldian, azken bostehun urteetan, Europako gizakien gutxiengo txiki bat, oso mindua, boterea eta aberastasuna pilatzen hasi zen, Gehiengo Taldeko pertsona gehienak esplotatuz, kolonizatuz, esklabo bihurtuz eta akabatuz.
Jaraunspen europarreko pertsona hauek oker hasi ziren gu baino gehiago sentitzen, gu baino argiagoak zirelakoan eta gure baliabide, lur, gorputz eta eskulan doakoa edo merkea izateko eskubidea zutelakoan. Nagusitasun zuria "normala" edo "naturala" zela ikusi zuten, eta Gehiengo Taldeko jendearen menderakuntza eta Indigenen genozidioa saihestezinak zirela pentsatu zuten.
EBn badakigu zauritutako gizakiek beste gizaki batzuk zauritzen dituztela. Jaraunspen europarreko pertsona horiek sakonki zaurituta zeuden: eskasiaren eta heriotzaren beldurrak bultzatzen zituen, eta beste gizakiekiko deskonexioak eta isolamenduak jota zeuden. Estutasun horiek diru-gose aseezin gisa agertu ziren, eta arazo handietara eraman zituzten pertsona horiek, eta ondorioz gu geu.
Baliabideak lapurtu, pertsonak esklabo bihurtu eta lurrak hartu zituzten Afrikan, Latinoamerikan, Kariben, Asian, Australian eta Ozeano Bareko uharteetan.
Kolonizatuak zatitzeko eta garaitzeko estrategiak erabili zituzten, eta, gaur egun, kolonizatuen arteko, hau da, gure arteko, banaketa eta liskar «sortuak» oraindik ez dira sendatu.
Kolonizatzaileek tokiko azpiegiturak ere suntsitu zituzten. Oraindik aurre egiten ari gara tokiko lidergo zanpatu baten ondorioei, kultura ezabatuei, erlijio baztertuei, ekonomia kaltetuei, suntsitutako elikagaiak ekoizteko sistema indigenei eta gure hizkuntza indigena/lokalen hondatzeari, batzuk bakarrik aipatzearren.
Kolonizatzaileek kolonizatzaileen eta kolonizatuen arteko gerretan ere parte hartu zuten, gerra zibilak bultzatzeaz gain, guztia kolonizatzaileen mesedetan. Kolonizatzaileek erabiltzen duten beste arma bat (gerretan eta armadan txertatuta egon ohi dena) sexu-esplotazioa eta indarkeria dira, batez ere emakumeengan eta gazteengan gertatzen dena. Drogak, alkohola eta mendekotasuna sortzen duten beste substantzia batzuk horren parte izaten dira. Gerrak, sexu-indarkeriak eta drogek estutasunak eragiten dituzte eta, ondorioz, kolonizatuek menderatzea, azpiratzea, izua, desahalduntzea, porrota, etsipena, ezintasuna, barneratutako genozidioen grabazioak eta askoz gehiago onartzen dituzte.
Haien istorioetan, kolonizatzaileek heroi gisa deskribatzen zuten beren burua. Gehiengo Taldeko eta Indigena jendea ikusezin bihurtu zituzten, eta horrek haien kultura aberatsak eta anitzak ezabatu zituen. Historiaren berridazketak bere nagusigoa eta lurraren kontrola legitimatzeko balio izan zuen.
Narratiba horietan, gizarte konplexuak, ezagutza-sistema aurreratuak eta kolonizatutako herrien tradizio zirraragarriak ezetsi edo haienganatu zituzten, inolako aitorpenik gabe. Kolonizatutako herrien lorpenak eta ekarpenak gutxietsi edo baztertu egin zituzten. Mendekotasun kolonialaren aurkako gure erresistentzia-borrokak legez kanpoko matxinada edo terrorismo gisa aurkeztu zituzten, justiziaren eta autodeterminazioaren aldeko bidezko borroka gisa aurkeztu beharrean. Kolonizatzaileek eta kolonoek kolonizatuak zigortu zituzten kolonizazioari aurre egiteagatik, espetxeratuz eta hilez.
Narratiba kontrolatzean, kolonizatzaileek eta kolonoek ziurtatu zuten etorkizuneko belaunaldiek, bai herrialde kolonizatzaileetan bai kolonizatuetan, garai koloniala ikusiko zutela botere militarra, indarkeria, menderatzea eta nagusitasun koloniala zuritu eta goretsiko zuen ikuspegi batetik.
Herrialde kolonizatzaileek kolonizatutako herrien eskulan merkea edo behartua behar izateari utzi ziotenean, baina haien lurrak eta baliabideak nahi izaten jarraitzen zutenez, herri natibo, indigena eta tribal horien genozidioa dekretatu zuten.
Kolonizazioak, esklabotzak eta genozidioak gizatasunik gabe uzten dituzte kolonizatuak eta kolonizatzaileak, esklaboak eta esklabo bihurtzailea, kolonoak eta genozidioaren jomuga den jendea. Zapaldu- eta zapaltzaile-rolek honela zatitu eta banatzen gaituzte: nagusia/behekoa, menderatzailea/menderatua eta etsaia/aliatua. Dikotomia bat sortzen dute haien bizitzak axola dutenen eta haien bizitzak axola ez dutenen artean.
Eginkizun horietako bat bera ere ez da erreala, ezta iraunkorra ere. Sistema zapaltzaileak ezartzen ditu, eta zapalduari eta zapaltzaileari jaiotzetik ezartzen zaizkie. Indarkeriak eta indarkeria-mehatxuek, tokiko indar polizial eta militarren bidez, eginkizun horiek eta horiekin batera doazen egitura zapaltzaile, krudel eta esplotatzaileak jasango ditugula bermatzen dituzte.
ESTATU BATUAK
Estatu Batuak, 2024an, edozein naziok baino jabeen klase handiena eta menderatzaileena du. Amerikak, lehenik, klaserik gabeko gizartea izan ziren, jabetza pribatuaz inolako kontzepturik ez zuten, ia seiehun tribu indigena burujabeez osatua. Amerika klaseetan banatutako gizartea bihurtu zen indarrez, europar jaraunspena zuten kolonoek herri indigenen lurrak lapurtu eta haien aurkako genozidio politikak aplikatu zituztenean.
Kolonoek esklabo bihurtu zituzten Afrikatik zetozen gizakiak, eta bortxaz behartu zituzten ordaindu gabeko lanak egitera. Ameriketako Estatu Batuak baliabide gutxi garatuta zituen herrialde bat izatetik herrialde garatua izatera iritsi zen Afrikako pertsona lapurtuen eta esklabo bihurtuen mendeetako lan behartuaren eta ordaindu gabearen esplotazioaren bitartez.
Azkenik, Estatu Batuak herrialde kapitalista menderatzaile bihurtu ziren mineralak, petrolioa eta Hegoaldeko Herrietako hainbat baliabide lapurtuz eta gerratik, militarizaziotik eta armen salmentatik onura masiboak jasoz, baita Estatu Batuetako langileria zapalduz eta esplotatuz ere. Kolonizazioa, esklabotza, genozidioa, inperialismoa eta langile klasearen zapalkuntza eta esplotazioa izan ziren Estatu Batuak herrialde kapitalista menderatzaile bihurtzearen oinarria.
ZAPALKETA BARNERATUA
Kolonizazioaren, esklabotzaren eta genozidioaren ondoriorik txarrenak gure gogamenetan uzten dituzten estutasunak dira. Estutasuna da espezie gisa aurre egin behar diogun arazorik handiena. Gaur egun ditugun erronka garrantzitsuei irtenbide arrazionalak, giza irtenbideak eta biziraupenaren aldekoak aurkitzea eta aplikatzea eragozten digu estutasunak.
Kolonizazioak, esklabotzak eta genozidioak zapalkuntza barneratua utzi digute. Gutako bakoitza ahal bezain zintzoa eta irekia izan dadin adoretzen dugu honako hauetan: nola zauritu gaituzten, nola zauritu duten gure jendea, eta gure jendeak nola zauritu duen beste jendea.
Hona hemen zapalkuntza barneratuaren adibide batzuk:
- Estutasunezko grabazio asko, aldi berean indarkeriaren biktima eta egile izateagatik
- Sexu-indarkeria betikotzearen aurkako borroka
- Europar jatorriko pertsonekiko gutxiagotasun-sentimendua
- Europako jaraunspeneko pertsonekin isila eta ikusezin bihurtzea
- Jaraunspen europarra duten pertsonek agintean egon beharko luketela sinestea
- Ezintasun-sentimenduak eta pasibotasun-moldeak
- Tentela sentitzea eta ez fidatzea zeure buruaz, ezta zure antzeko pertsonengan ere.
- Gure erakusleen aurkako erasoak
- Justizia defendatzeko beldurra
- Gorrotoari gure gogamenak kolonizatzen uztea, eta horrek geure burua, gure biztanleria-taldeko kideak edo Europako jaraunspena duen edozein pertsona gorrotatzera eramatea
- Gugan ezer ez dela zuzena sentitzea: gure kultura, hizkuntza eta erakundeak okertzat hartzea.
- Hutsaltasun-sentimenduen aurka borrokatzea
- Gureengandik eta gainerako guztiengandik bananduta sentitzea
- Bakarrik eta deskonektatuta sentitzea
- Genozidio-grabazioekin bizitzea
- Bizirik edo erabat bizirik egon nahi izateagatik borrokatzea
- Molde autosuntsitzaileei jarraituz jardutea, sentimendu jasanezinak sorgortzeko substantzien kontsumoa barne
- Kronikoki haserre, umiliatuta, suntsituta eta biktimizatuta sentitzea
- Gure gizatasuna ahultzen duten indar zapaltzaileen manipulazioarekiko zaurgarri izatea
- Gure osasunari, berrebaluatzeari eta ongizate orokorrari lehentasuna emateko borrokatzea.
- Poza eta zoriontasuna sentitzeko borrokatzea
Orain imajina dezagun esplotaziorik, gailentasunik, genozidiorik eta mendekotasunik gabeko mundu bat. Nola iritsiko gara horra?